Μηλιά μου αμίλητη. Ένας λόγος σε έξι φωνές - Παντελής Μπουκάλας

 

1.      Μάνα

(Η μάνα, κρυφά με το μαντίλι ανεβασμένο να της κλείνει το στόμα, προσπαθεί να μοιρολογήσει την κόρη της. Για να βρει τον δρόμο και τον τρόπο, δανείζεται πρώτα έτοιμο λόγο, προσαρμόζοντάς τον αριθμητικά: )

 

 Μάνα μου… με τους πέντε γιούς… και με τη μια σου κόρη…

(Οι ξένες λέξεις δεν της επαρκούν. Δοκιμάζει να βρει τις δικές της.)

«Δάκρυ να μη γίνει ο καημός, κλάμα να μη γίνει ο πόνος…»

Τέτοια μου δώσαν διαταγή

κι άγρια με βλαστημήσανε.

Σκοτάδι στο κεφάλι τους

κι οι πέντε μου αρσενικοί.

«Δάκρυ να μη γίνει ο καημός, κλάμα να μη γίνει ο πόνος…»

-Και πώς να κλάψεις χωρίς δάκρυ. Αλλά έτσι όρισαν εκείνοι, πατέρας κι αδέρφια. Άντρας και γιοι.

Μηλιά μου αμίλητη. Ένας λόγος σε έξι φωνές - Παντελής Μπουκάλας

Η Μηλιά η αμίλητη είναι ένα ποιητικό κείμενο προορισμένο να συλλειτουργεί μαζί με τη μουσική πάνω στη σκηνή. Η Μηλιά παίρνει τη μορφή έξι μονολόγων, της μάνας, των τεσσάρων αδελφών, τη Μηλιάς, του μικρότερου αδελφού, του πατέρα και του ξένου. Ο πυρήνας της ιστορίας βασίζεται σε ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στη Μάνη τον 19^ο αιώνα. Η Μηλιά δίνεται σε έναν ξένο ενώ έχει παντρευτεί έναν άλλο άντρα από τον τόπο της σύμφωνα με την επιθυμία της οικογένειάς της. Ο νόμιμος σύζυγος επιστρέφει την άπιστη σύζυγο στον πατέρα επιστρέφοντάς μαζί και τη ντροπή και την ατίμωση. Ο πατέρας αποφασίζει να τιμωρήσει μαζί με τα αδέλφια πολύ σκληρά την κόρη του, θάβοντάς τη ζωντανή στο χώμα. Ο μικρότερος αδελφός και η μάνα διαφωνούν αλλά δεν τολμούν να εναντιωθούν στην απόφαση των υπόλοιπων. Η Μηλιά πεθαίνει ενώ ο πατέρας, η μάνα, τα αδέλφια καταδικάζονται σε ένα αμίλητο πένθος, σε ένα πένθος που δεν επιτρέπεται να διατυπωθεί και να εκφραστεί. Βασικά θέματα της Μηλιάς είναι η συνάντηση του έρωτα με τη βία, η τιμή και η παράδοση, η γυναίκα ως θύμα, η πατριαρχία, το ανεπίδοτο πένθος, η ανυπακοή στις νόρμες. Ο Μπουκάλας καταφέρνει έξοχα να δημιουργήσει μια υβριδική γραφή, μια συναίρεση ποιητικού και θεατρικού λόγου. Στο κείμενο της Μηλιάς ενσωματώνει αυτούσια δύο παραδοσιακά μοιρολόγια ωστόσο η γραφή του αποφεύγει να μιμηθεί τους τρόπους του δημοτικού τραγουδιού. Ακόμη και όταν ορισμένοι στίχοι γράφονται σε οκτασύλλαβο, αυτοί εσκεμμένα φαλτσάρουν στο μέτρο ή στο λεκτικό τους ώστε να δίνεται χώρος και για την προσωπική ποίηση όπως δηλώνει ο ίδιος ποιητής στον σύντομο πρόλογο του βιβλίου. Η γραφή του Μπουκάλα τέλεια ισορροπημένη μεταξύ τεχνικής και συγκίνησης καταφέρνει να επινοεί εκ νέου την παράδοση και να παραμένει ανοιχτή στον πειραματισμό.