Η αστυνομία της μνήμης - Γιόκο Ογκάουα

 

                                                                     

Μερικές φορές αναρωτιέμαι τι απ’ όλα όσα χάθηκαν στο νησί εξαφανίστηκε πρώτο.

«Τα παλιά χρόνια, πριν γεννηθείς, υπήρχαν πολύ περισσότερα πράγματα εδώ» μου έλεγε συχνά η μητέρα μου όταν ήμουν παιδί. «Διαφανα πράγματα, ευωδιαστά πράγματα… παλλόμενα, λαμπερά… υπέροχα πράγματα που δεν μπορείς καν να φανταστείς.

»Είναι κρίμα να ζουν εδώ οι άνθρωποι που δεν μπόρεσαν να φυλάξουν τέτοια θαυμάσια πράγματα στην καρδιά  και στο μυαλό τους, αλλά έτσι είναι η κατάσταση σ’ αυτό το νησί. Συνεχίζουν να εξαφανίζονται πράγματα, το ένα μετά το άλλο. Δε θα αργήσει να συμβεί ξανά» πρόσθεσε. «Θα το δεις και η ίδια. Κάτι θα εξαφανιστεί από τη ζωή σου».

«Είναι τρομακτικό;» τη ρώτησα αγχωμένη ξαφνικά.

Η αστυνομία της μνήμης - Γιόκο Ογκάουα

Η αστυνομία της μνήμης αποτελεί ένα δυστοπικό μυθιστόρημα με βασικά του θέματα τη μνήμη, την απώλεια, τον έρωτα, τη μοναξιά και την επιτήρηση από την εξουσία. Πρόκειται ίσως για το σημαντικότερο μυθιστόρημα της Ογκάουα. Είναι το πέμπτο βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά.

Όπως στα περισσότερα βιβλία της Ογκάουα, το ονειρικό στοιχείο, ο ερωτισμός και το υπαρξιακό άγχος  είναι έκδηλα. Στην «Αστυνομία της μνήμης» τα πράγματα αρχίζουν να εξαφανίζονται ανεξήγητα και μαζί τους εξαφανίζεται και η ανάμνησή τους. Ωστόσο, κάποιοι συνεχίζουν να θυμούνται και αυτοί καταζητούνται και συλλαμβάνονται. Σταδιακά, η εξαφάνιση των πραγμάτων και η απώλεια της μνήμης λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις με κίνδυνο κατάρρευσης όλης της κοινωνίας.

Η αστυνομία της μνήμης είναι ένα βιβλίο που εκθέτει τον κίνδυνο της υλοποίησης ενός πανοπτικού συστήματος επιτήρησης που ελέγχει ακόμη και τις πιο μύχιες αναμνήσεις των ανθρώπων. Πρόκειται για ένα βιβλίο όπου ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με τον φόβο της οριστικής απώλειας ακόμη και του ίδιου του, του εαυτού. Ωστόσο,  η ελπίδα δεν παύει να υπάρχει. Η ηρωίδα του βιβλίου γίνεται σύμβολο αντίστασης στην απώλεια και τον κατακερματισμό ενώ το υπόγειο δωμάτιο, στο οποίο η ηρωίδα κρύβει έναν καταζητούμενο, μετατρέπεται σε κιβωτό μνήμης και νοήματος. Στην «Αστυνομία της μνήμης», η ίδια η γραφή γίνεται καταφύγιο για αυτά που φοβόμαστε ότι θα χάσουμε και διασώζει εντέλει ένα κομμάτι μας, ίσως το πιο σημαντικό από αυτό που αποκαλούμε εαυτό.

Δούρβας Α.

Ποιήματα (1962-2018) - Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

 

ΑΝΑΦΟΡΑ

                                                                              του Μάριου

 

Προκαταβάλλοντας τα χρέη της γενιάς σου

μας απαγόρευσες διαπαντός τα δάκρυα.

 

 Εγώ όμως πρέπει εξάπαντος να σου γράψω

διότι δεν έχω άλλο χρόνο

διότι δεν μου απέμεινε δεκάρα τσακιστή

από τα χρυσά φεγγάρια της νιότης μας

 

διότι κουράστηκα να βλέπω τους πάντες να σε προσπερνούν

ακροποδητί

χλευάζοντας την προσήλωσή σου στην αισθητική της βρα-

δύτητας.

 

Φεύγοντας πήρες το βλέμμα σου από πάνω μου

όμως αυτοί που σε διαδέχτηκαν στην ψυχή μου

δεν κληρονόμησαν και την εξουσία σου πάνω της.

 

Και πρέπει τώρα να τα βγάλω πέρα με τους ανέμους αλλά όχι

παλεύοντας στα μαρμαρένια αλώνια

μα μπεκρουλιάζοντας στα σκαλοπάτια της Κίρκης.

 

Έτσι αφήνω το δεντράκι σου απότιστο στη βούληση

αδιάφορων κηπουρών

στο τίποτα του λιβανιού στο πουθενά της δόξας

 

διότι γέρασα και δεν αντέχω πια να διώχνω τα σκυλιά

που με κυκλώνουνε σαν έγνοιες νύχτα-μέρα.

 

Ήρθανε χρόνια δίσεχτα, πρίγκηπα

ραγίσανε τα κάστρα μας

ήρθε το μέλλον μαύρο

 

μα εσύ μας απαγόρευσες διαπαντός τα δάκρυα.

 

ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ‘89

 

Οικολογική αποτέφρωση

                         φρονημάτων

-έστω λοιπόν

ας ολοκληρωθεί το μάταιο

 

να επιστρέψει το λευκό στο χαρτί

να επιστρέψει το χαρτί στο δέντρο

να ανέβει ψηλά

                  Καπνός

                                η ψυχή.

Ποιήματα (1962-2018)- Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος

 

Πρόκειται για το σύνολο της ποιητικής παραγωγής του  Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου. Το βιβλίο ξεκινά με την πρώτη  συλλογή του ποιητή, «Ραγισμένο ταμπούρλο» [1962-1966] και φτάνει μέχρι την τελευταία με τίτλο «Εγγενής μεροληψία» [2002-2018]. Τα ποιήματα του Λυκιαρδόπουλου έχουν ως θέμα της κατάρρευση των οραμάτων της αριστεράς, την ιδεολογική ήττα του κομμουνισμού, την απώλεια των πολιτικών συντρόφων, την προδοσία του αγώνα, τα ταξίδια, τη νοσταλγία για την πατρίδα και την απογοήτευση που φέρνει η επιστροφή. Πρόκειται για ποιήματα με πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο με ύφος άμεσο και απλό χωρίς να λείπει η λυρικότητα αλλά και ο στοχασμός. Ο Λυκιαρδόπουλος καταφέρνει να μιλήσει για την ήττα της αριστεράς και τα αισθήματα απογοήτευσης που τη συνοδεύουν χωρίς ίχνος μεμψιμοιρίας ή ηττοπάθειας. Η ποίηση ενός αγωνιστή και ιδεολόγου που ποτέ δεν υποχώρησε από την προσδοκία ενός καλύτερου αύριο και την ελπίδα της χειραφέτησης των λαών.

Δούρβας Α.

Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου – Ocean Vuong

 

ΚΑΤΩΦΛΙ

Μέσα στο σώμα, εκεί που καθετί έχει κι ένα τίμημα,

ήμουν ζητιάνος. Στα γόνατα,

 

παρατηρούσα απ’ τη σχισμή, όχι

τον άντρα να πλένεται, μα τη βροχή

 

να τον διασχίζει: χορδές κιθάρας να σπάνε

πάνω στους στρογγυλούς του ώμους.

 

Τραγουδούσε, γι’ αυτό

το θυμάμαι. Η φωνή του-

 

με γέμισε απ’ άκρο σ’ άκρο

σαν σκελετός. Ακόμα και τα’ όνομά μου

 

γονάτισε βαθιά μου, ζητώντας

να το λυπηθώ.

 

Τραγουδούσε. Μονάχα αυτό θυμάμαι.

Διότι μέσα στο σώμα, εκεί που καθετί έχει κι ένα τίμημα,

 

ήμουν ζωντανός. Δεν ήξερα ότι

υπήρχε ένας καλύτερος λόγος.

 

Ότι ένα πρωί, ο πατέρας μου θα στεκόταν

-μαύρο πουλάρι σαστισμένο στον κατακλυσμό-

 

και θ’ αφουγκραζόταν τη σφιγμένη μου ανάσα

πίσω από την πόρτα. Δεν ήξερα ότι το τίμημα

 

εισόδου στο τραγούδι – είναι να χάσεις

τον δρόμο του γυρισμού.

 

 Κι έτσι μπήκα. Κι έτσι έχασα.

Έχασα τα πάντα με μάτια

 

διάπλατα.

Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου – Ocean Vuong

 

Πρόκειται για μια δίγλωσση έκδοση των ποιημάτων του νεαρού ποιητή, μυθιστοριογράφου και δοκιμιογράφου Vuong (1988). Ο Vuong γεννήθηκε στο Βιετνάμ ενώ σε ηλικία δύο ετών η οικογένειά του αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. 

Βασικό θέμα των ποιημάτων είναι η προσφυγική εμπειρία, η εγκατάλειψη της οικογένειας από τον πατέρα, η (μη) σχέση με τον πατέρα, η σχέση του γιου με τη μάνα, ο έρωτας, ο πόλεμος, η τρομοκρατία. 

Το ύφος του Vuong έχει κάτι φρέσκο και δυνατό, συχνά χαρακτηρίζεται από έντονη προφορικότητα ενώ οι επαναλήψεις παίζουν, επίσης, μεγάλη σημασία στα ποιήματά του. Πρόκειται για ποίηση που δε διστάζει να μιλήσει για δύσκολα και σκληρά θέματα και είναι έντονος ο αυτοβιογραφικός και εξομολογητικός τόνος τους. Η λυρική  γλώσσα των ποιημάτων εναλλάσσεται με έντονες και γκροτέσκες εικόνες, πλουτίζοντας μέσα από τις αντιθέσεις το ποιητικό αποτέλεσμα.

 Η ποιητική συλλογή του Vuong έχει τιμηθεί με το βραβείο  T.S. Eliot Prize (2017). Η μετάφραση, η εισαγωγή και οι σημειώσεις ανήκουν στον ποιητή και μεταφραστή Δημήτρη Μαύρο, ο οποίος εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο, «Αυτιστικός Θεός», το 2020, από τις εκδόσεις Gutenberg.

Αυτοί που έχουν χαθεί- Σάμιουελ Μπέκετ

 

Αυτοί που έχουν χαθεί - Σάμιουελ Μπέκετ

"Διαμονή όπου σώματα που έχουν χαθεί περιφέρονται αναζητώντας το καθένα το δικό του που έχει χαθεί. Αρκετά μεγάλη ώστε η διαφυγή να είναι μάταιη. Αρκετά περιορισμένη ώστε η διαφυγή να είναι μάταιη. Στο εσωτερικό ενός πεπλατυσμένου κυλίνδρου πενήντα μέτρα περιφέρεια και δεκαοχτώ ύψος για χάρη της αρμονίας. Το φως. Η αδυναμία του. Το κίτρινό του. Η παρουσία του παντού λες και κάθε ξεχωριστό τετραγωνικό εκατοστό από τα ογδόντα χιλιάδες περίπου συνολικής επιφάνειας εκπέμπει τη δική του λάμψη. Σε συνεχή κίνηση για μεγάλα διαστήματα ξαφνικά σε ηρεμία όπως αναπνοή στο τελείωμά της. Όλα ακινοποιούνται τότε. Είναι ίσως  το τέλος της διαμονής τους. Λίγα δευτερόλεπτα και όλα αρχίζουν πάλι."

Το μυθιστόρημα, «Αυτοί που έχουν χαθεί», δημοσιεύτηκε στα γαλλικά, το 1970, με τίτλο Le Depeupleur ενώ το 1972 μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον ίδιο τον συγγραφέα με τίτλο The last ones. Πρόκειται για ένα υβριδικό κείμενο 50 σελίδων που έχει την έκταση και τη μορφή πεζού, την πυκνότητα ποιητικού κειμένου και την παραστατική δύναμη θεατρικής παράστασης. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που μεταφέρθηκε στη σκηνή παρά το ότι δεν περιέχει κανέναν διάλογο. Το πειραματικό μυθιστόρημα του Μπέκετ περιγράφει ένα ξεχωριστό κόσμο, τρομαχτικό και παράλογο.

 

Μέσα σε έναν κύλινδρο με περιφέρεια 50 μέτρα και ύψος 18 βρίσκονται κλεισμένοι 200 άνθρωποι. Ο κύλινδρος στο εσωτερικό του περικλείει σκάλες οι οποίες οδηγούν σε κόγχες ή κυψέλες. Οι κόγχες συνδέονται μεταξύ τους με σήραγγες. Οι άνθρωποι περιμένουν στη σειρά για να ανεβούν σε μια σκάλα προκειμένου να βρεθούν σε μια κόγχη. Κάποιοι κατεβαίνουν από τη σκάλα, κάποιοι είναι αχθοφόροι, μεταφέρουν τη σκάλα, κάποιοι είναι αναζητητές και κάποιοι αναβάτες. Επίσης, υπάρχουν κάποιοι που είναι αδρανής και κάποιοι που είναι νικημένοι. Υπάρχουν κανόνες που ρυθμίζουν την κίνηση μέσα στον κύλινδρο και σπάνια καταπατώνται. Σε αυτές τις περιπτώσεις ξεσπούν επεισόδια βίας.

 

Το μυθιστόρημα Αυτοί που έχουν χαθεί περιγράφει τη μάταιη αναζήτηση κάποιου πράγματος που δε φανερώνεται ποτέ. Ο Μπέκετ δημιουργεί ένα ανησυχαστικό μικρόκοσμο μέσα στον κύλινδρο, περιγράφει με εξαντλητική ακρίβεια την κλειστοφοβική αρχιτεκτονική του και τις αρχές μετακίνησης στο εσωτερικό του, δημιουργώντας έναν νοητικό λαβύρινθο χωρίς καμία οδό διαφυγής. Οι άνθρωποι που ζουν μέσα στον κύλινδρο είναι ανώνυμοι, χωρίς φωνή. Είναι μόνο σώματα που κινούνται, που ξεσπάν, που αδρανούν μέχρι να έρθει το αναπόφευκτο τέλος. Πρόκειται για μια αλληγορία για το παράλογο που διαπερνά τον κόσμο και τις ανθρώπινες σχέσεις, για μια καταβύθιση στο σκοτεινό ασυνείδητο της ανθρώπινης μοίρας.

Η πολύ καλή μετάφραση και το επίμετρο ανήκουν στον Θωμά Συμεωνίδη, συγγραφέα και μεταφραστή.

 

Δούρβας Α.